In de winter van 2018 waaiden door een hevige storm 66 vrachtauto’s, leeg en beladen, omver. Afgelopen zomer duurde de landelijke hittegolf maar liefst dertien dagen. In het hele land werd dertien dagen lang minimaal 25 graden gehaald. Acht van deze dagen waren ’tropisch’ en werd de 30 graden aangetikt. Zowel de storm als ook de langdurige droogte en hitte hadden effecten voor de bedrijfsvoering van chemiedistributiebedrijven.
Vanwege klimaatverandering worden steeds extremere weersomstandigheden verwacht. Nu al valt er bijna 30 procent meer regen dan honderd jaar geleden. Die regen valt bovendien vaker in steeds zwaardere buien, heel lokaal. De kans op extreme hagel is ook sterk gestegen. In dit artikel belicht het Verbond van Handelaren in Chemische Producten (VHCP) aandachtspunten en richtlijnen voor handelaren van chemische producten om ook in extreme weersomstandigheden veilig te werken, zodat letsel en materiele schade kunnen worden voorkomen en bedrijfscontinuïteit wordt gewaarborgd.
Verplichtingen gezondheid medewerkers en externe veiligheid
In wetgeving is al veel geregeld wat betreft de gezondheid van medewerkers. Zo bepaalt het Arbobesluit dat de temperatuur op een werkplek niet nadelig mag zijn voor de gezondheid van de medewerkers. Als door de temperatuur op de arbeidsplaats of door ongunstige weersomstandigheden toch gezondheidsschade kan ontstaan, moeten persoonlijke beschermingsmiddelen ter beschikking worden gesteld. Als dit niet voldoende werkt, moet de duur van de arbeid worden beperkt zodat geen gezondheidsschade ontstaat.
Daarnaast moet in de Risico-Inventarisatie en Evaluatie (RI&E) schriftelijk worden vastgelegd welke risico’s de arbeid voor de werknemers met zich meebrengt. Daarbij wordt aangegeven welke maatregelen het gevaar moeten voorkomen of verminderen.
In het bijzonder hebben Brzo-bedrijven de verplichting om met het oog op de externe veiligheid een preventiebeleid op te stellen dat is afgestemd op de risico’s binnen de desbetreffende inrichting. Wanneer extreme weersomstandigheden kunnen leiden tot een zwaar ongeval, moet hiermee rekening worden gehouden in het preventiebeleid.
Aandachtspunten en maatregelen bij extreem weer
Het KNMI geeft een weeralarm af bij zowel structureel (ongebruikelijke temperaturen) en incidenteel extreem weer (gladheid, mist, storm). Afhankelijk van de verwachte hevigheid gebeurt dat met de codes geel, oranje en rood. Tevens gelden voor storm en windstoten categorieën. Door Rijkswaterstaat worden de waarschuwingen van het KNMI omgezet naar een advies voor het verkeer.
Het is raadzaam om op basis van risicoanalyses een actieplan op te stellen om de risico’s te ondervangen. Hier kan een onderscheid worden gemaakt tussen structureel extreem weer en incidenteel extreem weer. Over het algemeen is structureel extreem weer minimaal enkele dagen van tevoren bekend, bij incidenteel extreem weer is dit niet het geval.
Voor algemene weergerelateerde aandachtspunten kan gedacht worden aan het zorgen dat medewerkers juiste persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM) dragen of aan het opstellen van een afwijkingsprotocol, bijv. door ten tijde van extreme weersomstandigheden andere PBM aan te bieden. Werknemers moet eigen verantwoordelijkheid worden gegeven bij het inschatten of er nog veilig kan worden gewerkt in de extreme weersomstandigheden. Tijdens veiligheidsinstructies en trainingen zal moeten worden geoefend met extreme weersomstandigheden. Het attenderen van medewerkers op gevolgen van de extreme weersomstandigheden voor het bedrijf is hierbij van belang. Met het bevoegd gezag en ketenpartners dient te allen tijde gecommuniceerd te worden over aanpassingen in werkwijze.
Indien er sprake is van een extreem lage temperatuur dient een chemiedistributiebedrijf op de hoogte te zijn van de limieten voor de temperatuur voor opslag en gebruik van stoffen en eigen apparatuur. Er moet voorkomen worden dat een product of stof bevriest of kristalliseert. Daarnaast dient aandacht te worden geschonken aan het voorkomen van bevriezing van leidingen, nooddouches en brandblus- en bestrijdingsmiddelen en -systemen. Wanneer gebruik wordt gemaakt van tijdelijke verwarming, dan moet veilig gebruik zijn gewaarborgd. Ook moet gladheid worden voorkomen door te strooien op wegen, parkeerplaatsen en looppaden.
Net zoals bij koude, dient ook in het geval van een extreem hoge temperatuur een bedrijf op de hoogte te zijn van de limieten voor de temperatuur voor opslag en gebruik van stoffen en apparatuur. Kunststofverpakkingen en bepaalde producten dienen zowel bij het eigen bedrijf als bij klanten niet te worden opgeslagen in de volle zon. Voorraden van stoffen die snel vergaan kunnen geminimaliseerd worden. Speciale aandacht dient uit te gaan naar druk op verpakkingen indien deze geopend worden. Overschrijding van laadtemperaturen moet worden voorkomen en afvullen dient te allen tijde onder het kookpunt plaats te vinden. Voor medewerkers moet er voldoende verkoeling en drinkwater zijn. Eventueel kunnen diensten aangepast worden.
Ook droogte kan gevolgen hebben voor de chemiedistributie. Zo zorgde het lage waterpeil in rivieren in de zomer van 2020 voor belemmeringen voor de binnenvaart. Een opslagbedrijf dat voor zijn bluswater afhankelijk was van het oppervlaktewater uit een sloot in de buurt kwam in de problemen doordat door droogte die sloot droog was komen te liggen. Het is raadzaam om van tevoren met dit soort situaties rekening te houden.
Verder lezen: kijk in editie 4 van Chemische logistiek Magazine (CLM)
OP zoek naar een E-learning Basiskennis BRZO en externe veiligheid?